Terugblik op evenementen

“We leven in een wereld waarin je overspoeld wordt door informatie. Stel je voor dat alle studenten met een solide set info de arbeidsmarkt betreden. Hoe mooi zou dat zijn?”

Deze pitch was een van de inspirerende momenten tijdens de hackathon over docentprofessionalisering. Want voor informatievaardige studenten heb je informatievaardige docenten nodig. Maar hoe krijg je docenten mee? Om dat te onderzoeken, kwamen informatiespecialisten en andere onderwijsprofessionals op 2 oktober bijeen in een prachtig archief vol heel bijzondere informatie, Mediamuseum Beeld & Geluid.

We startten de dag met een voorstelronde aan de hand van beeld- en geluidsfragmenten. Diverse kinderfavorieten zoals Telekids en iconische muzikanten zoals Nick Cave kwamen voorbij. Het leverde niet alleen veel herkenning en gelach op, maar liet ook zien welke expertises de deelnemers in huis hadden. Na deze ronde inspireerden verschillende collega’s ons met hun aanpak van docentprofessionalisering – van expeditie ‘Google-son’ tot zorgen dat je betrokken bent bij studiedagen. Deze verhalen waren zowel leerzaam als vermakelijk. Na deze pitches probeerden we onder leiding van Dorien Mulukom ons voor te stellen hoe de toekomst eruit zou zien: hoe ziet het informatievaardighedenlandschap eruit? Hoe lopen docenten en studenten rond op de campus? Stel je eens voor: welke rol spelen wij hierin met behulp van docentprofessionalisering? Tijd om aan de slag te gaan!

Om de groepsindeling te bepalen, moesten we een Napoleon-snoepje uit een grabbelton trekken. Deze klassieke zuurtjes zorgden voor wat extra humor en nostalgie tijdens de indeling. Groene Napoleons gingen mee met Henrike, witte met Johanna, en de roze zelfbenoemde keizers mochten mee met Dorien. Mijn groepje, onder leiding van Henrike, begon met het opschrijven van allerlei woorden die bij ons opkwamen met betrekking tot de toekomst en docentprofessionalisering. Al snel lagen er overal papiertjes en woorden op tafel, variërend van “enthousiasme” tot “AI-geletterdheid”. We warmden op en kwamen goed op gang. Daarna probeerden we als team deze woorden te sorteren. We kwamen uit op diverse categorieën: de vorm van docentprofessionalisering, het doel, de leerlijn en inhoud, en toekomstbeelden. Het werd ons al snel duidelijk dat de vorm enthousiasmerend en activerend moest zijn.

Waar we uiteindelijk het meest enthousiast van werden, was het idee om een game te ontwikkelen: een soort escaperoom voor docenten. Hierbij dachten we als onderwerp aan de overlap tussen informatiegeletterdheid en AI-geletterdheid. Met puzzels, opdrachten en samenwerkingsuitdagingen zouden docenten niet alleen leren over AI-geletterdheid, maar ook ervaren hoe ze studenten kunnen betrekken. Het verhaal? Een wereld waarin een kwaadaardige techgigant de controle dreigt over te nemen, en docenten moeten uitzoeken welke AI-tools hen kunnen helpen en welke juist niet.

Voordat we verder konden met het uitwerken van ons idee, was het tijd voor lunch.

Na de lunch speelden we een Beeld & Geluid-quiz: konden we de tunes van verschillende televisieprogramma’s herkennen? Na deze opwarmer was het tijd om weer aan de slag te gaan. Terwijl wij ons focusten op het spelconcept, werkten de andere teams aan hun eigen ideeën. Het witte team richtte zich op organisatorische vraagstukken: wat heb je nodig om te starten met docentprofessionalisering binnen jouw instelling? Hun antwoord was het “DraAIboek”: een draaiboek dat je kunt aanpassen aan de specifieke behoeften van je instelling, altijd met de student centraal. Het roze team bedacht dat het vooral belangrijk was om docenten enthousiast te maken en te overtuigen van het belang van informatievaardigheden. Bijvoorbeeld, om studenten kritisch te laten omgaan met de grote hoeveelheid informatie die ze dagelijks tegenkomen, en om ze te leren betrouwbare bronnen te identificeren. Hun product werd een algemene elevator pitch die elke informatiespecialist kan gebruiken om docenten te overtuigen. Ze overwegen zelfs om de pitch om te zetten in een praatplaat.

Aan het eind van de dag presenteerden we drie verschillende prototypen die samen een mooie start vormen voor een toolkit voor docentprofessionalisering: een vorm, een manier om het gesprek aan te gaan, en een draaiboek om het op te zetten. De tools zijn nog niet af, maar ze zijn wel al een mooi breekijzer om aan de slag te gaan met docentprofessionalisering. Stel je eens voor dat alle docenten informatievaardig zijn!

Wil je ook aan de slag met docentprofessionalisering? Of wil je bijdragen aan het uitwerken van de hack-prototypes? Hou de website van de werkgroep Information literacy in de gaten!

De werkgroepen information literacy en Bibliotheken, open en online onderwijs hebben op 31 mei een interactieve workshop verzorgd met als doel om gezamelijk en gericht samen te werken aan creatie van nieuwe opdrachten en leermaterialen. Deze leermaterialen worden ontsloten in de omgeving van Wikiwijs.

Tijdens deze workshop hebben we AI ingezet om werkvormen en opdrachten te maken die aansluiten bij de leerdoelen die zijn opgenomen in de vakvocabulaire (in dit geval Information Literacy). De volgende vragen kwamen uitvoerig aan bod:

• Welke leermaterialen bepaalde leerdoelen het beste ondersteunen. 
• Hoe deze passen binnen het onderwijsontwerp van informatievaardigheid.
• Hoe je AI kunt inzetten voor het ontwerpen van interactieve werkvormen.

Een aantal aansprekende voorbeelden van het inzetten van een mix van leermaterialen in het onderwijs werd afgewisseld met opdrachten. Een van die opdrachten was het verbeteren van een AI-prompt om te komen tot een zo interessant mogelijke informatievaardigheidsopdracht.

Onderdeel van de workshop was ook de introductie van een "inspiratiewiel Information Literacy leermaterialen". Dit wiel combineert per facet van de IL taxonomie een leeruitkomst, het leerniveau en het type leermateriaal en genereert op basis hiervan (met hulp van GenAI) inspirerende opdrachten en werkvormen. Het inspiratiewiel is nog in ontwikkeling, de eerste reacties tijdens de workshop waren positief. Al met al een interessante middag met levendige discussies.

Naar grote waarschijnlijkheid zal de workshop in de toekomst worden herhaald.

LOOWI bijeenkomst 24 mei 2024

Op 24 mei 2024 vond de LOOWI bijeenkomst plaats bij de Hogeschool van Amsterdam (Bibliotheek UvA/HvA) met als thema “Integratie van AI in informatievaardigheidsonderwijs”. De bedoeling van deze middag was het uitwisselen van ervaringen, dus niet alleen informatie ontvangen, maar onderlinge discussie en het zelf actief aan de slag gaan met die integratie van AI in het lessenaanbod.

Introductie

De middag begon met een welkomstwoord door Harrie van der Meer (UvA/HvA) en een korte introductie over AI-begrippen, de impact van AI op informatievaardigheden en de ethische kanten ervan. Ook werden de werkzaamheden van de subwerkgroep AI van de landelijke UKB/SHB werkgroep information literacy toegelicht. Er is er onder andere een behoeftenonderzoek gedaan. De uitkomst hiervan was dat er behoefte is aan professionaliseren: losse workshops en/of een workshopreeks, een e-learningmodule en een informatiepagina. De activiteiten die tot nu toe zijn ontplooid door de werkgroep:

• Het organiseren van workshops
• Het maken van een Inventarisatie van onderwijsmaterialen op het gebied van AI
• Het maken van een lijst met AI-tools

Best practice 1: Anna Lena Hoh - UB Maastricht

Anna Lena Hoh (UB Maastricht) liet vervolgens zien dat er een duidelijke verbinding is tussen informatievaardigheden en digital literacy. Het begrip digital literacy wordt al voor het eerst genoemd in 1997. De conclusie is dat de literacies elkaar aanvullen. AI literacy is onderdeel van digital literacy en information literacy; zij stelde dat je zonder een basis in digital literacy AI-literacy niet kunt doorgronden.

De focuspunten van digital literacy op de Universiteit van Maastricht:

• General academic literacy
• Academic digital creation, collaboration and communication
• Digital learning, development and transformation
• Safety

Best practice 2: Ira Lenters - Universiteit van Amsterdam

Bij de workshops die zij ontwikkeld heeft en geeft heeft ze gemerkt dat studenten vrij onzeker zijn omtrent het gebruik en hun kennis van de diverse AI-tools. Het voordeel van informatiespecialisten is dat de studenten zich vrijer voelen om deze twijfels te uiten omdat hun werk niet beoordeeld wordt door hen. De workshop is 6x gegeven sinds december. Er komen veel studenten op af. Ze vragen zich vooral af naar wat er mag met ChatGPT en en of ze gestraft worden als ze het teveel gebruiken. De diversiteit is hoog en het niveauverschil is groot. Het aspect copyright ontgaat hen nog wel eens. Er zijn veel vragen over grammatica en zinsopbouw na het genereren van een artikel door AI. De bibliotheek kan volgens haar een grote rol spelen als AI nog niet is opgenomen in het curriculum. Zie website AI pedagogy.

Opdracht: Integreer AI in je les of lessenreeks

Natuurlijk moest er ook gewerkt worden, dus hierna volgde een opdracht die in groepjes gemaakt moest worden. Die bestond aan het toevoegen van mogelijke AI-leerdoelen aan elk facet uit de taxonomie informatievaardigheden; dat viel nog niet mee, vooral omdat het voor alle drie de bachelorjaren in de leerlijnen gedaan moest worden. Het maakte wel inzichtelijk hoe lastig het is om in te schatten hoe diep je per facet op de AI-aspecten moet ingaan.

Hierna was er koffie (en beschuit met muisjes van Heather, die oma is geworden!)

Best practice 3:  Stefano Rapisardo - Universiteit Utrecht

 Stefano Rapisardo vertelde hoe hij samen met Barbara Romero Ferron in Utrecht een workshop skills academy hadden georganiseerd. Een algemeen gevoel dat bij de studenten leeft is dat wat er uit een computer komt betrouwbaar is. Een rekenmachine is in hun ogen betrouwbaarder dan mens. Hij wil ze een nieuwe mindset aanleren: laat de mensen zelf de leiding nemen voor wat betreft kunstmatige intelligentie, en niet de computer.

Hoe gaan we studenten leren over open AI en wat is de juiste methode.

Best practice 4:  Harrie van der Meer - Universiteit van Amsterdam / Hogeschool van Amsterdam

Da laatste best practice ging vooral over AI-trainingen aan docenten. Deze worden steeds vaker op verzoek verzorgd aan docententeams per opleiding. Inhoudelijk gaan de workshop over 'AI onder de motorkap', effectief prompten, AI in het zoekproces, AI tools en AI en ethiek. Deze onderwerpen worden al dan niet in combinatie behandeld. Harrie noemt als belangrijkste tip om vooral op pad te gaan en zoveel mogelijk aansluiting te vinden bij bijvoorbeeld expertisegroepen binnen de organisatie.

Opdracht: Zelf aan de slag: Ontwikkel een werkvormen en/of spelelementen

In  de tweede opdracht is in groepjes gewerkt aan het bedenken van geschikte werkvormen en/of spelelementen waarbij (Gen)AI geintegreerd wordt in een  informatievaardigheidsles. De uitdaging was om de les zowel effectief als interessant en leuk te maken.

Discussie: hoe kunnen we ons informatievaardigheidsonderwijs AI-bestendig maken? Wat is er hiervoor nodig?

Het slotstuk van de middag was een interessante en levendige discussie over wat er nodig is om AI op een goede wijze te integreren in het informatievaardigheidsonderwijs.

Deze presentaties zijn momenteel beschikbaar:

• Introductie (algemeen)
• Introductie (relatie met digital literacy)
• Best practice Universiteit Maastricht - Anna Lena Hoh
• Best practice bibliotheek UvA/HvA (docenten) - Harrie van der Meer

Josien Boetje, onderwijskundig onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht en promovendus op het onderwerp didactiek digitale informatievaardigheden, bespreekt op basis van een systematic literatuurreview ontwerpprincipes voor effectief informatievaardigheden onderwijs.

Komt de theorie overeen met de praktijk?. De ontwerpprincipes worden herkend en gewaardeerd in de workshops, maar de praktijk in het hoger onderwijs lijkt weerbarstiger. Uit de groepsdiscussie blijkt, dat o.a. door tijdgebrek en geen vaste plaats in het curriculum het toepassen van deze principes moeilijk is.

De Powerpoint van de bijeenkomst vind je hier.

Voor meer informatie kan je contact opnemen met Josien Boetje via josien.boetje@hu.nl of via LinkedIn

Wat is waarheid? Wie bepaalt eigenlijk of iets waar is? De meerderheid? Overheden? Jijzelf? Hoe goed kun je door AI gegeneerde informatie beoordelen? Moeten we desinformatie wel actief bestrijden? Wat is onze rol als informatiespecialist in dit informatielandschap?

Op onder andere bovenstaande vragen gingen wij in tijdens de workshop ‘kritisch denken als schild tegen des- en misinformatie’ op 21 maart 2024. Tijdens de workshop stond vooral het voeren van discussie centraal. Er is namelijk niet één ‘waar’ antwoord op bovenstaande vragen. Het is juist goed om hierover in gesprek te gaan met elkaar. Eerst kregen we een foto te zien van prins William waarop het leek dat hij zijn middelvinger uitstak, maar niets was minder ‘waar’: op een andere foto vanuit een ander perspectief stak William 3 vingers op. Maar wat is dan waar? Je perspectief speelt in ieder geval een belangrijke rol. Verder is het met de komst van AI nog makkelijker om des- en misinformatie te maken en te verspreiden. We zijn in groepen in discussie gegaan over hoe je bepaalde type informatiebronnen kan beoordelen. Waar let je eigenlijk op? Hoe verschilt het beoordelen van een wetenschappelijk artikel van een gegenereerde tekst van een chatbot? Uit het gesprek hierover bleek dat er hele andere criteria zijn opgeschreven per type bron. Benieuwd naar de resultaten? Bekijk het in de slides onderin dit verslag!

Als laatste hebben we nog onze eigen bubbel getekend. Welke mensen om je heen zijn belangrijk voor jou? Wat zijn hun hobby’s? Wat voor informatiebronnen raadplegen zij? Naar welke Tv-zenders en/of streamingsdiensten kijken zij?  Dit was een leuke oefening om bewust te worden van jouw eigen bubbel en wat voor eventuele invloed dit op jouw als persoon heeft.

Al met al was het een fijne middag met veel interactie, discussie en vooral enthousiaste deelnemers!

Dit zijn de presentatiematerialen van de workshop, opgeknipt in drie bestanden:

• Deel 1: Wat-is-waarheid en Deel 2: Doelen van verspreiding Desinformatie
• Deel 3: Strategieën
• Deel 4: ‘Bestrijden’ van desinformatie en Deel 5: Eigen rol in het informatielandschap

Wat is AI? Wat hebben machine learning, deep learning, GenAI en Large Language Models (LLM) hiermee te maken? Hoe werkt een LLM? Wat is de rol van de informatiespecialist binnen het AI-landschap? Moet de informatiespecialist een taak hebben om LLM vaardigheden over te brengen binnen het onderwijs? Al met al: hoe werkt AI onder de motorkap?

Op 27 februari kregen informatiespecialisten uit het hele land een kijkje onder de motorkap van AI. Henrike Krijnsen nam ons mee in de wereld achter Large Language Models en beantwoordde o.a. bovenstaande vragen. Via de ‘Chinese whisperer game’ kregen wij een indruk van hoe een taalmodel werkt. Eén deelnemer kreeg een kort verhaaltje te lezen die zij moest doorvertellen aan een ander (ook wel de ‘input’). Op z’n beurt werd het verhaaltje doorverteld aan zo’n 10 andere deelnemers (ook wel hidden nodes / black box), waarna het bij een laatste deelnemer terecht kwam (de output). Dit liet zien dat we niet precies weten wat er in de ‘hidden nodes’ gebeurd om tot een output te komen. Ook hebben we gediscussieerd over welke taken van een informatiespecialist je zou kunnen delegeren naar AI. Hier enkele impressies: zoektermen en zoekstrategieën laten bedenken, onderwijs laten (her)ontwerpen, connectie tussen papers weergeven, hulp bij APA citatie, literatuur aanschaf o.b.v. informatie uit de LMS, en nog veel meer.

Verder ontstonden interessante discussies over of een informatiespecialist basiskennis moet hebben over de werking van een LLM. De meeste deelnemers waren het hiermee eens. Over de stelling dat we als informatiespecialist LLM vaardigheden moeten over brengen binnen het onderwijs waren er verdeelde meningen. Alle deelnemers zagen wel een rol voor zichzelf om over te brengen wat je met LLM kan en hoe je het kan inzetten, maar hoe deze rol daadwerkelijk wordt ingevuld is nog een vraagteken. Hieruit volgde dat er nog wel behoefte is aan vervolgworkshops/bijeenkomsten om ideeën rondom integratie te bespreken.

Al met al was het een geslaagde dag waarin nieuwe inzichten en interessante discussie ontstonden!

Mocht je het presentatiemateriaal nog willen bekijken? Dit zijn de links:

• AI onder de motorkap, deel A: General introduction of AI
• AI onder de motorkap, deel B: Basics of ANNs
• AI onder de motorkap, deel C: From ANNs towards LMMs and further readings

Hoe ziet de toekomst van het informatievaardighedenonderwijs eruit met de komt van AI-tools? Welke kansen bieden AI-tools? Welke ethische bezwaren zijn er? Wegen de voordelen van AI-tools zwaarder dan de ethische bezwaren? Zouden informatiespecialisten een trekkersrol moeten vervullen bij de vorming van ethisch bewustzijn m.b.t. het gebruik van AI-tools?

Op 18 september en 31 oktober stapten wij met elkaar uit heel het land in een tijdmachine (oftewel de hele mooie UB van de UU) naar de toekomst van informatievaardigheden met AI tools. Onder andere bovenstaande vragen stonden centraal in deze workshop. Er ontstonden hele interessante discussies. Informatiespecialisten lieten zich betoveren door nieuwe AI tools en probeerden zich de rol in te nemen van ChatGPT. Op basis hiervan tekenden wij mooie schetsen van de toekomst van het informatievaardigheden onderwijs (zie foto’s). Een interessante bevinding uit de workshop is dat de deelnemers vinden dat hun rol als informatiespecialist zeker niet verdwijnt maar wel zal veranderen. Het is volgens de deelnemers o.a. nodig dat we het kritisch denken bij de student meer moeten stimuleren. Al met al was het een leerzame en vooral inspirerende dag!

Vanwege het grote succes organiseren wij in 2024 nog een vervolgworkshop! Ook zal er nog een workshop komen waarin wij dieper duiken in hoe generatieve AI werkt (onder de motorkap). Dus houd vooral alle kanalen en socials goed in de gaten!

Bekijk hier de presentatiematerialen in drie delen:

• Deel 1: 'AI toepassingen', 'AI tools versus informatievaardigheden' en 'Effectief gebruik'
• Deel 2: 'Beleid, regelgeving en auteursrecht' en 'Ethiek'
• Deel 3: 'De toekomst van informatievaardigheden'

E-learnings ontwerpen en ontwikkelen is een vak apart. Je hebt niet alleen kennis van online didactiek nodig. Je moet ook kunnen vormgeven en schrijven. Bovendien is het handig om het ontwikkelproces projectmatig aan te pakken.

De werkgroep Information Literacy heeft voor het project Instellingsoverstijgende edubadges Information Literacy een framework (leerdoelenmatrix) gemaakt voor edubadges (digitale certificaten) dat voor iedere hoger onderwijsinstelling inzetbaar is. 

Om te kijken in hoeverre het framework aansluit bij het informatievaardighedenonderwijs voor de niet-deelnemende instellingen, organiseerde de werkgroep een bijeenkomst waarin het framework en de tot nu toe gemaakte keuzes werden toegelicht.

presentatie edubadges werkgroep Information literacy (.pdf)

Opname van de presentatie

Bijeenkomst (Her)gebruik Open leermaterialen maart 2023 - buitenring Werkgroep Information Literacy

33 collega’s namen op 20 maart deel aan de buitenringbijeenkomst van de werkgroep. Naast een update van de lopende projecten en een terugblik op de online workshop “ChatGPT en informatievaardigheid” ging het themagedeelte over het (her)gebruiken van open leermaterialen uit ons eigen vakgebied. Met de opbrengsten van de vragen en opdrachten rond dit thema kunnen er weer stappen gezet worden om het (her)gebruiken van leermaterialen information literacy te stimuleren.

Terugblikken op deze bijeenkomst (inclusief de uitkomst van de breakout-room-discussies) kan via deze powerpoint of onderstaande online stream:

"De beschikbaarheid van ChatGPT heeft natuurlijk veel stof doen opwaaien. Er is druk gediscussieerd over de mogelijkheden en de risico’s, voor de maatschappij en het onderwijs in het bijzonder. Wat betekent ChatGPT voor studenten, docenten en onderzoekers?"

Op 14 februari 2023 heeft de SHB-UKB-werkgroep Information Literacy een interactieve online bijeenkomst georganiseerd over ChatGPT en informatievaardigheid. Brenda Lems verzorgde de introductie. De workshop zelf bestond uit drie delen:

Deel 1: Wat is ChatGPT en hoe werkt het?

Deel 2: Wat kun je met ChatGPT in het zoekproces?

Deel 3: Hoe verandert ChatGPT informatievaardigheid?

De powerpointpresentatie kun je vinden via deze link.

Bijeenkomst buitenring Werkgroep Information Literacy - 13 oktober 2022

Op 13 oktober hield de werkgroep Information Literacy haar tweede buitenringbijeenkomst. Doel van deze bijeenkomst was informatie te delen over de activiteiten van de werkgroep en de stand van zaken van diverse projecten. Het interactieve gedeelte van de bijeenkomst bestond dit keer uit het bespreken van stellingen en vragen in breakout rooms.

Ook deze online bijeenkomst had een goede opkomst, 42 deelnemers uit 27 hogescholen en universiteiten.

Terugblikken op deze bijeenkomst kan:

• via het verslag
• via deze powerpoint

De UKB/SHB werkgroep Information Literacy organiseert in het voorjaar van 2022 een vierdelige online workshopreeks Systematic Reviews: de praktijk. Het is een vervolg op de webinar ‘Systematic Reviews: basiskennis en dienstverlening’, die vorig jaar is gegeven.

De workshops en webinars zijn primair gericht op informatiespecialisten die meer willen leren over het ondersteunen van onderzoekers bij het doen van systematic reviews. Ze zijn een verdieping van de dienstverlening rondom systematic reviews, met de focus op praktische toepassing, en worden verzorgd door experts vanuit verschillende bibliotheekinstellingen.

Bijeenkomst 1: ‘De eerste afspraak

Bijeenkomst 2: ‘Geavanceerde zoektechnieken en -strategieën’

Bijeenkomst 3: ‘Bespreking van en toelichting op uitgewerkte casus’

Bijeenkomst 4: ‘Werken met referentiesoftware en tools’

Het volledige programma kun je hier terugvinden.

Op 22 april jongstleden vond de LOOWI bijeenkomst plaats bij de TU Delft met als thema Open Education. De bijeenkomst bestond uit verschillende onderwerpen. Michiel de Jong (Cöordinator Open Education) van TU Delft vertelde over zijn ervaringen met Open Education. Vanuit het onderwijs komen er steeds meer vragen over het gebruik en beheer van digitaal lesmateriaal. Hij wil de toegankelijkheid van lesmateriaal en onderwijs vergroten en docenten lesmaterialen laten maken en delen. Ook pleit hij voor een visie op open onderwijs en om studenten een rol te geven in deze ontwikkeling. 

Presentatie Michiel de Jong

AlessandraCandian en Lisanne Walma vertellen vertelden over hun visie op Open Education: vrij toegankelijk, herbruikbaar en toegankelijk voor iedereen. In de case study's die zij hebben uitgevoerd bij de TU Delft hebben zij als hoofddoel leren om onderzoeksmateriaal verantwoordelijk en efficient te delen. 

Presentatie Alessandra en Lisanne

Mira Buist en Martijn Blikmans van de Universiteit Groningen geven aan dat zij het belangrijk vinden bij Open Educational Resources dat het variabel is, waardevol en te gebruiken voor iedereen. Zij hebben workshops gegeven aan docenten en maakten daarbij gebruik van Open lesmateriaal. Aandachtspunt dat zij aanhangen: Open is niet het doel, open is het middel.

De laatste spreker Brenda Lems heeft verteld over het Project Delen van toetsvragen, gestart door een informele samenwerkingen tussen hogescholen. Aandachtspunten bij dit project met toetsvragen zijn metadata en de kwaliteitscriteria bij toetsvragen. De LOOWI deelnemers zijn zelf aan de slag gegaan met het opstellen van toetsvragen. 

Presentatie Brenda Lems

Al met al een geslaagde fysieke bijeenkomst!  

Informatievaardigheden worden nog niet bij alle instellingen getoetst. Toch zijn er ontwikkelingen op het gebied van toetsen. Een aantal HO bibliotheekinstellingen maakt inmiddels gebruik van open badges. Dit zijn visuele digitale insignes die laten zien welke vaardigheid of competentie je hebt verworven. De UKB/SHB Werkgroep Information Literacy is gestart met het onderzoeken van de ontwikkeling van instellingsoverstijgende en uitwisselbare open badges voor IL.

Deze themabijeenkomst werd georganiseerd door onze werkgroep en bevatte een aantal inspirerende praktijkvoorbeelden. Ook is er informatie uitgewisseld over de mogelijkheden van landelijke samenwerking.

Bekijk hier de bijeenkomst:

Op 6 december 2021 heeft de eerste buitenringbijeenkomst plaatsgevonden. De 'buitenring' maakt deel uit van de werkgroep, álleen minder actief dan de leden van de 'kerngroep', en bestaat uit een bibliotheekcontactpersoon bij iedere hoger onderwijsinstelling.

De werkgroep heeft zich gepresenteerd en suggesties en feedback opgehaald rond de thema’s die spelen. We kijken terug op een leuke, interactieve en goedbezochte bijeenkomst met meer dan 40 deelnemers van 33 verschillende instellingen.

Mocht je nog eens willen terugblikken op deze bijeenkomst dan kan dat via:

• het verslag
• de presentaties exclusief de feedback in Mentimeter
• de presentaties exclusief de feedback via Mentimeter (via Edugroepen vanwege omvang bestand)
  

Verder zijn er een aantal oproepjes gedaan tijdens de bijeenkomst. Eén en ander wordt nader toegelicht in het verslag en op de slides, maar hierbij een kort overzicht van contactpersonen en wat gevraagd werd:

• Monique Schoutsen (monique.schoutsen@ru.nl / 06-28469788): Input en redactieleden voor de website van de Werkgroep Information Literacy.
• Harrie van der Meer (h.a.l.van.der.meer@hva.nl / 06-29075998): Deelnemers vervolgproject Open Delen. Belangstellenden voor de Kerngroep.
• Brenda Lems (B.Y.Lems@hr.nl / 06-42985835): Toetsvragen kritisch beoordelen en/of publiceren voor project Delen Toetsvragen. Deelnemers en/of projectleider voor project Badges.
• Henrietta Hazen (h.hazen@maastrichtuniversity.nl / 06-39266615): Input en organisatoren voor workshops (voor data literacy m.n. HBO-instellingen)

Op donderdag 24 juni van 10:00 – 12:30 heeft de werkgroep Information Literacy een webinar georganiseerd over systematic reviews: ‘Systematic Reviews: basiskennis en dienstverlening’. Het was bedoeld als introductie op het onderwerp. Het ging over wat een systematic review precies is en hoe deze zich onderscheidt van andere typen reviews. Informatiespecialisten gaven vanuit verschillende vakgebieden ((bio)medische-, sociaal-culturele- en managementwetenschappen) een zo compleet mogelijk beeld van de systematic reviewdiensten.

Met dit webinar wilden we inspelen op de toegenomen vraag naar bibliotheekondersteuning bij het doen van een systematic review en de relatieve onbekendheid over het onderwerp bij veel collega informatiespecilaisten. Die dienstverlening en de rol en het belang van de informatiespecialist in het systematic reviewproces stond dan ook centraal. Daarnaast ging het ook over de verschillen en overeenkomsten met instructies informatievaardigheden.

De video-opname van dit webinar:

De sprekers waren: Nicolette Siep (Universiteit Maastricht), Hans Ket (Vrije Universiteit), Norma Fötsch (Radboud Universiteit) en Thomas Pelgrim (Hogeschool Arnhem en Nijmegen).

De gebruikte presentatiematerialen zijn:

• Systematic reviews de basis - Nicolette Siep
• Ondersteuning Systematic Reviews (VU) - Hans Ket
• Reviews binnen managementwetenschappen - Norma Fötsch
• Literature reviews - Thomas Pelgrim

Er was veel belangstelling, daarbij werd door de deelnemers aangegeven dat er behoefte is aan hands-on vervolgworkshops- en webinars. Hieraan zal gehoor worden gegeven in 2022.

Afbeelding: Niabot, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Op vrijdag 19 maart 2021 vond de Algemene Ledenvergadering en een SHB themabijeenkomst plaats.

De SHB themabijeenkomst werd georganiseerd door de werkgroep Onderzoeksondersteuning.

» Presentaties van de themabijeenkomst

Op veel hogescholen worden initiatieven genomen om te komen tot een goede infrastructuur ter ondersteuning van onderzoekers. Dit wordt vaak gedreven door toenemende eisen aan praktijkgericht onderzoek vanuit financiers, maar ook vanwege de Gedragscode Wetenschappelijke integriteit, het Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek (BKO), de AVG, de Open Science gedachte en de noodzaak tot het FAIR maken van data.
Ook op landelijk niveau wordt inmiddels gewerkt aan het opzetten van een Digital Compentence Centre als 2e lijns-voorziening voor de ondersteuning van praktijkgericht onderzoek.

We zien dat de Hogeschoolbibliotheek een grote rol speelt bij het inrichten van de onderzoeksondersteuning en we willen jullie daarom van harte uitnodigen om deel te nemen aan deze themaochtend, waarin specifiek aandacht wordt besteed aan dit DCC-project en aan initiatieven ten aanzien van de professionalisering van datastewardship.

Programma

11.00 – 11.10 uur Introductie door Bolinda Hoeksema, voorzitter SHB-werkgroep Onderzoekondersteuning (HU)
11.15 – 11.50 uur Digital Competence Center voor Praktijkgericht Onderzoek door Silvia Kempers, projectleider DCC-PO (Saxion)
11.50 – 12.05 uur NPOS Project F: Professionaliseren van datastewardship: competenties,
training en educatie door Mijke Jetten, community manager
datastewardship (DTSL)
12.05 – 12.20 uur Hbo-functieprofielen datasteward door Renate Mattiszik, data-librarian
(Saxion) en lid van de SHB-werkgroep Onderzoekondersteuning
12.20 – 12.30 uur Mogelijkheid tot het stellen van vragen over datastewardship

Wat houdt het in om als bibliotheek te ondersteunen bij open delen en hoe ver moeten we daarin gaan? Deze vraag stond centraal tijdens een themamiddag georganiseerd door de SHB/UKB werkgroepen Information Literacy en Bibliotheken en Open en Online Onderwijs op donderdag 10 december van 14:00 tot 16:00. Zie ook het programma.

Introductie themamiddag: Monique Schoutsen en Sylvia Moes

Sylvia heette de maar liefst 60 deelnemers van harte welkom. Zij benadrukte het belang van Open Education nog eens en vertelde dat uit het Requirementsonderzoek van de Versnellingszone open leermaterialen blijkt dat het onderwijs behoefte heeft aan ondersteuning bij het ontwikkelen, vinden en delen van leermaterialen en de bibliotheek als één van de logische partners daarin ziet. Het is dus niet vreemd dat dit onderwerp daar momenteel hoog op de agenda staat. Zelf is Sylvia naast haar werk bij de VU als innovatiemanager onderwijs een dag in de week bij SURF gedetacheerd bij de versnellingszone naar digitale (open) leermaterialen. Tevens is zij voorzitter van de werkgroep Bibliotheken Open en Online Onderwijs​ (ook wel Bieb-OOO genoemd), de initiatiefnemer van deze middag.

Monique wenst iedereen ook van harte welkom namens de werkgroep Information Literacy, de (mede)hosts van deze themamiddag. Via een vraag aan de deelnemers vroeg ze wat deze hoopten van deze middag mee te nemen en zij antwoordden gelukkig min of meer hetzelfde wat de werkgroep van tevoren al bedacht had, namelijk dat zij na afloop een grotere kennis zouden hebben over waar je open leermaterialen kunt vinden, wat OER precies inhoudt, hoe je docenten kunt ondersteunen bij het maken, vinden en delen van open leermaterialen en dat ze zich een voorstelling zouden kunnen maken bij van de benodigde competenties hiervoor en natuurlijk vooral inspiratie om zelf aan de slag te gaan met de ondersteuning bij open leermaterialen. Zij wenst ze een fijne en leerzame middag toe.

Dit is de opnamevideo van het evenement:

Introductie open leermaterialen: Brenda Lems

In onderstaande presentatie introduceert Brenda Lems de belangrijkste aspecten van het zoeken, vinden, delen en hergebruiken van open leermaterialen.

Casus project Open Informatievaardigheidsonderwijs: Harrie van der Meer

In het project Open Informatievaardigheidsonderwijs zijn landelijk onderwijsmaterialen op het gebied van informatievaardigheden beschikbaar gemaakt via het zoekportaal Edusources. Harrie van der Meer deelt de ervaringen van de projectgroep met het delen open leermaterialen en gaat in op lessons learned.

Extra links n.a.v. de presentatie en gerelateerde chatberichten:

• Zoekportaal Edusources
• Vakcommunities op Edusources: N.B. Communities kunnen op SURFsharekot zelf kiezen of ze zichtbaarzijn op edusources. 75% van de ondervraagde communities (26) hebben aangegeven te willen aansluiten op edusources.
• Behoefteninventraisatie vakcommunities: zie de publicatie op de website van B-OOO
• Meer informatie over de taxonomie Informatievaardigheden
• 'Taxonomie voor informatievaardigheid: Digitaal leermateriaal gezocht en gevonden' - artikel in het vakblad Informatieprofessional 08/2020.
• Kwaliteitsmodel informatievaardigheid
• Stappenplan kwaliteitsmodel voor open leermaterialen (Surf)
• Stappenplan vakvocabulaire voor open leermaterialen (Surf)

Intro werkgroep competenties: Marijke Mentink

Marijke Mentink geeft toelichting op een inventarisatie van benodigde competenties van bibliotheekmedewerkers voor ondersteuning op het gebied van open leermaterialen. Open de powerpoint 'OOO skills ppt ' om deze presentatie terug te zien..

Discussie via breakoutsessies en terugkoppeling door Monique Schoutsen

In de breakoutsessies werd gediscussieerd over bibliotheekondersetuning op het gebied van open onderwijsmatreiaal en de competenties die daarbij nodig zijn:

1. Wat zouden we moeten/kunnen doen vanuit de bibliotheek?
2. Wat doe je al qua ondersteuning bij open leermaterialen?
3. Welke competenties voor de medewerkers zijn nodig?
4. Waar ligt de grens qua ondersteuning vanuit de bibliotheek?

De antwoorden op deze vragen zijn te zien in deze Padlet. (Voor antwoorden op de vierde vraag scroll naar rechts in onderstaand frame.)

Monique vat de antwoorden op de padlet samen en vraagt af en toe nadere uitleg bij de gemaakte opmerkingen van de verschillende groepjes. Ze bedankt iedereen voor de inspirerende middag.

Sylvia geeft tot slot nog mee dat er volgend jaar vergelijkbare events zullen worden georganiseerd vanuit de Bieb-OOO. Op 28 januari is er bijvoorbeeld een webinar dat samen met Surf wordt georganiseerd over het verbeteren van de doorzoekbaarheid van videomaterialen door middel van spraakherkenning en elastic search.

Hoe hebben hogeschool-, universiteits- en speciale bibliotheken hun onderwijs informatievaardigheden vormgegeven in deze coronatijd?

In de laatste IP (Informatieprofessional) heeft Mirjam Raaphorst verslag gedaan van het symposium dat de werkgroep Information Literacy in samenwerking met de interessegroep O&O van de KNVI op 20 oktober hierover georganiseerd heeft.  

De presentaties zijn hieronder weergegeven samen met de vragen & antwoorden die per chat gesteld werden en niet meer beantwoord konden worden.

Keynotes

Dr. Jane Secker (City University of London)
Shifting your information literacy teaching online: case studies from the UK

Sylvia Moes (Vrije Universiteit Amsterdam)
Virtual Reality in het onderwijs, waarom zou je dat doen?

Keuzesessie 1:

Fricke Oosten (Rijksmuseum Amsterdam)
Screencasts als deel van je digitale toolbox

Sjoerd Beelen (Hogeschool van Amsterdam)
Live instructies via Zoom / MS Teams

Keuzesessie 2: 

Monique Schoutsen (Radboud Universiteit) 
Escape Game Informatievaardigheden

Valérie Toebes (Universiteit van Wageningen) 
Virtuele rondleiding / Escape game [nog niet aanwezig]

Korte presentatie:
Harrie van der Meer (Hogeschool/Universiteit van Amsterdam en voorzitter SHB/UKB Werkgroep Information Literacy)
Open Information Literacy Education

Vragenoverzicht

De vragen en antwoorden zijn hier te vinden. 

Organisator: Inholland

Het thema: Wikipedia in relatie tot informatievaardigheid.

Inhoud: Wij krijgen het boeiende verhaal te horen van ‘binnenuit’ en zullen worden meegenomen door een docent en een conservator in hun ervaringen met Wikipedia. Er zal volop gelegenheid zijn voor vragen en interactie.

Programma: Programma LOOWI vrijdag 6 november 2020

Verslag: Verslag LOOWI bijeenkomst 6 november 2020

Presentatiemateriaal: volgt